Korzystając z tej witryny, zgadzasz się na korzystanie z plików cookie. Możesz zmienić ustawienia dotyczące plików cookie w dowolnym momencie, a także dowiedzieć się więcej na ich temat
Akceptuj Czytaj więcej

Bunkier Sztuki

Legenda

Informacje o obiekcie

Siedziba Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie powstała jako galeria Biura Wystaw Artystycznych na początku lat 60. Jest to unikatowy na gruncie krakowskim i polskim przykład architektury sięgającej po język brutalizmu. Projekt galerii, który przygotowała Krystyna Tołłoczko-Różyska powstawał już po „odwilży” i zmianach politycznych 1956 roku, co znalazło swoje odzwierciedlenie w radykalnie nowoczesnym języku architektonicznym budynku. Jego wyjątkowość polega na harmonijnym wpisaniu prostej modernistycznej bryły o wyrazistym, niepowtarzalnym detalu w tkankę architektoniczną historycznego centrum miasta. Historia Biura Wystaw Artystycznych w Krakowie sięga roku 1950. Ostatecznie powstanie siedziby instytucji miało miejsce piętnaście lat później. Na budowę galerii przeznaczono parcelę w centrum miasta, wzdłuż Plant w narożu placu Szczepańskiego. Na samej działce znajdowała się w tym czasie niewielka konstrukcja kawiarni Esplanada zwanej także Drobnerionem, która przylegała do XVII-wiecznego budynku spichlerza. Budynek kawiarni powstał w 1904 roku z inicjatywy krakowskiego kupca Romana Drobnera, który w pobliskiej kamienicy przy placu Szczepańskim 3 prowadził sklep z farbami. Projekt niewielkiego parterowego budynku o obszernych przeszkleniach i secesyjnej dekoracji opracował Jan Zawiejski, bliski krewny Drobnera, autor, m.in. Teatru Miejskiego w Krakowie i Dom Zdrojowego w Krynicy-Zdroju. Budynek nawiązywał do pobliskich budowli, również secesyjnego projektu Pałacu Sztuki.

Inicjatorem wzniesienia galerii BWA w miejscu Drobnerionu był Bolesław Drobner, syn Romana, który przed wojną działał w PPS-ie, a od 1944 roku był posłem KRN, później Sejmu. Pod koniec lat 50. dawna kawiarnia została rozebrana, a w 1959 roku ruszyły prace budowlane, które kontynuowano do 1965 roku. Architektka Krystyna Tołłoczko-Różyska zaproponowała wzniesienie podłużnego, piętrowego budynku zespalającego nową tkankę z historycznym budynkiem spichlerza. Budynek, który początkowo nazywano Pawilonem Wystawowym, mieści sześć przestronnych sal ekspozycyjnych rozmieszczonych na kilku poziomach o łącznej powierzchni ponad 1500 metrów kwadratowych. Towarzyszą im magazyny, pomieszczenia administracyjne oraz sala konferencyjna na 200 miejsc. Uwagę zwraca architektoniczne rozwiązanie głównej klatki schodowej z antresolą, którym nadano płynny, organiczny kształt. Druga klatka schodowa o okrągłym kształcie znajduje się po drugiej stronie budynku.

Bryła galerii posiada jednolite, surowe żelbetowe elewacje, ponad którymi umieszczono wąskie pasmowe przeszklenie o podłużnych podziałach i zamknięte szerokim pasem płaskiego gzymsu. Żelbetowym ścianom nadano niepowtarzalny wyraz poprzez zastosowanie charakterystycznej, chropowatej faktury gęstego, drewnianego szalunku jako przestrzennego reliefu. Autorami kompozycji byli Stefan Borzęcki i Antoni Hajdecki. Żelbetowy monolit odcina od szkła linia dachówek, która zmiękcza brutalistyczny wyraz elewacji i łączy całość z przysadzistą bryłą dwukondygnacyjnego spichlerza o łamanym, krytym dachówką kopertowym dachu. Spichlerz przecina główną elewację budynku na dwie nierówne części. Dłuższa, narożna, od strony placu Szczepańskiego mieści podłużną strukturę wejścia, którą skośnie wcięto w budynek. Towarzyszy jej niewielka abstrakcyjna rzeźba. Krótsza część elewacji ciągnie się po drugiej stronie spichlerza. Dominuje w niej ekspresyjna struktura wejścia poprzedzona niewielką kładką.

Budynek, który wzniesiono w okresie głębokiej krytyki secesji stoi w miejscu ważnego krakowskiego przykładu tego nurtu oraz naprzeciw kluczowego dla sztuki początku XX wieku w Krakowie gmachu Pałacu Sztuki. Kontekst wzmacnia radykalny charakter budynku, który programowo odcinał się swoją estetyką – bo nie bryłą – od otoczenia. Sam stanowi jeden z najciekawszych przykładów architektury późnego modernizmu w Krakowie. Jego powstanie zbiegło się w czasie z realizacją szeregu modernistycznych budynków, które wzniesiono w mieście w związku z obchodami 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Inauguracja przyszłego Bunkra Sztuki miała miejsce 11 września 1965 roku.

Opracowanie:

Michał Wiśniewski

Wybrane trasy

Trasa

Nowa Huta

Informacje:
Czytaj

Nowa Huta to najważniejsza kreacja urbanistyczna powojennego Krakowa i kluczowe osiągnięcie polskiej architektury okresu socrealizmu. Spacer poświęcony najstarszej części Nowej Huty przybliża historię rozwoju dzielnicy oraz pokazuje różnorodność polskiej architektury tego okresu. Oprócz Placu Centralnego przedstawia historię modernistycznego Bloku Szwedzkiego oraz Arki Pana w Bieńczycach.

Trasa

Błonia / Miasteczko Studenckie

Informacje:
Czytaj

Błonia to serce zielonych terenów położonych po zachodniej stronie Krakowa. W okresie międzywojennym w ich sąsiedztwie zaczęto wznosić gmachy uniwersyteckie oraz rozwijać infrastrukturę sportową, której uzupełnieniem były modernistyczne wille. Trasa prowadzi przez najważniejsze budynki uniwersyteckiego Krakowa, m.in. budynek Instytutu Chemii UJ oraz Miasteczko Studenckie AGH.

Trasa

Poza głównymi trasami

Informacje:
Czytaj

W XX wieku miał miejsce dynamiczny rozwój Krakowa, którego ślady pod postacią wyjątkowych dzieł architektury odnajdziemy na ternie całego miasta. Spacerując po często odległych dzielnicach możemy dotrzeć do wielu wybitnych budowli z okresu międzywojennego oraz z czasów przyspieszonej ekspansji miasta po 1945 roku.

Organizator
Inicjatorzy
Wsparcie
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Krakowa
Partnerzy